Stres

Stres

Stres;günlük yaşamın normal bir parçası olup ,organizmanın rahatsız olduğu koşullara verdiği yanıttır. Bir tür adapte olma durumudur. Uzun süreli ve yoğun stres etkisi zararlıdır. Kentleşme; küçük yaşam alanları ve kalabalık popülasyonlar sonucunu doğurmuştur. Bunun yanı sıra uzun çalışma saatleri evcil dostlarımıza ayırdığımız zamanı sınırlandırmıştır. Yani stres faktörlerini artırmıştır. Örneğin ; köpekler serbest doğada hayatta kalabilmek için ailece mücadele  ederler ,gençlere , yavrulara sosyalleşme ve hiyerarşiyi öğretir ,sürekli meşgul olarak yaşam sürerler. Ancak bizimle yaşayanlar, bütün gün bizi bekler ,akşam olunca da televizyon veya bilgisayar karşısındaki bizi izlerler.

Böylesine kötü yaşam koşulları ,uygun olmayan eğitim yöntemleri, tahmin ve kontrol edilemeyen olaylar stresi tetiklerler. Bunlara ek olarak çeşitli gürültüler , hareketsizlik, biryerden başkabir yere nakiller, erken sütten kesme, yavruların erken ayrılması ,evde veya kafeste sınırlandırılmış yaşam, klinik ziyaretleri de stresi tetikleyen faktörler arasında sayılabilir.

Stresin organizmada oluşturduğu yanıt; sempato adreno medullar  eksen ve hipotalamik pituiter adrenel eksen aracılığı ile oluşur.

Stres anında en önce “kaç ya da savaş” yanıtı oluşur. Bu durumu sempato adreno medullar (SAM) eksen oluşturur. Sempatik sinir sisteminin aktive olması ile Katekolaminler (adrenalin-noradrenalin) salgılanır. Kalp daha hızlı atar, solunum hızlanır, periferal damarlar daralır, kanbasıncı artar, midriyasis oluşur. Bu tam bir alarm durumudur. Kan glukoz ve serbest yağasitleri konsantrasyonu artmıştır.

Stres faktörlerinin etkisinde uzun süre kalındığında (kronik stres) hipotalamik pituiter adrenal (HPA) eksen adrenal korteksten glukokortikoidlerin salınmasına neden olur. Glukokortikoidler ;protein, glukoz, yağ asitleri metabolizması ve bağışıklık sistemi üzerine etki ederler, böylece katabolizmayı artırılar.Büyüme, tiroid fonksiyonları ve üreme üzerine etki ederler.Kuşkusuz bu etkiler olumsuz yönde olmaktadır.

Stres; davranışsal, fizyolojik ve immunolojik değişiklikler oluşturur.

Davranışsal değişiklikler;

*Havlama *Silkelenme * Titreme  *Esneme *Burnunu yalama*Sık nefes alma * Saklanma *Kaşınma *Anormal tüy dökümü *Tuvalet alışkanlıklarında bozulma  * Eşya parçalama *Fazla uyuma * Kendini izole etme  *İştahta azalma *İnsan ve/veya diğer hayvanlara saldırma

Fizyolojik olarak ;

*Kardiyovasküler * Renal * Endokrin * Gastrointestinal *Kan parametrelerinde değişiklik

İmmunolojik olarak da bağışıklık sisteminin baskılanması sayılabilir.

Bütüm bu davranışsal , fizyolojik ve immunolojik etkilenimler ; hayvan refahını olumsuz etkileyen faktörlerdir.Hatta sadece refahı etkilemekle kalmayıp , sosyal ilişkileri de olumsuz etkilerler.

Stres, agresyona kadar varabilen bir seri davranışı tetikler. Kendal Shepherd 2004 yılında köpeklerin stresten etkilenimlerini agresyon merdiveni adı ile şematize etmiştir.