Köpek – insan ilişkisinde en önemli eğitimlerden birinin tuvalet eğitimi olduğuna inanıyorum. Meslek yaşamım buyunca çok sayıda köpeğin, tuvalet alışkanlığı olmaması nedeniyle sahip değiştirdiğine üzülerek tanık oldum. Oysaki köpekler, doğaları gereği temiz hayvanlardır. Köpek yavruları 8-9 haftalık olduklarında belli bölgelere tuvaletlerini yapma eğilimindedirler. İçgüdüleri gereği yattıkları, yemek yedikleri ve oynadıkları alanlar dışındaki bölgeleri tercih ederler.(Uzun süre daracık kafeslerde tutulmuş yavrular hariç.) Yavrunun bu doğal özellikleri tuvalet eğitiminde bizim işimizi kolaylaştırır.
Köpekler yemek yedikten, su içtikten sonra ,uykudan kalkınca ,oyun oynayınca, heyecanlanınca eliminasyon ihtiyacı duyarlar. Bu ihtiyaçlarını zemine dayalı ve nokta işaretleme tarzında yaparlar. Yani ihtiyaçlarını karşılamak için uygun yere gider ve orada o noktayı bulmak için yeri koklayarak dairesel hareketler yapmaya başlarlar.(Bu hareketi dünyanın doğu –batı veya kuzey-güney aksına ayarlamak için yaptıklarını da biliyoruz şimdilerde.) İşte bu davranışı gördüğümüzde yavru köpek yanlış bir noktada ise onu korkutmadan ,kızmadan “ yok yok orası değil “diyerek doğru yere taşımalı (taşırken ters çevirerek götürülürse eylem durur) ve doğru yerde yapınca derhal ödüllendirmeliyiz.
Unutmayınız ki bütün eğitimler gibi bu da sabır ve zamana dayalı bir süreçtir. Karşımızdaki canlı her şeyi ile bizden farklı ,ama aynı sosyal hayatı paylaşıyoruz. Ne istediğimizi algılaması için sabretmeliyiz ve ona zaman tanımalıyız. İstediğimizi anladığında onu ödüllendirmeli ve sürecin tamamlanması için bunu sık sık tekrarlamalıyız.
Tuvalet eğitiminde birçok yöntem olmasına karşın en yaygın kullanılan ve en başarılı olan yöntem; ”sınırlandırılmış alan” yöntemidir. Yani bir kafes veya taşıma kutusu kullanmaktır. Köpeğin içinde rahatça yatabileceği, ayakta durabileceği ve dönebileceği büyüklükteki bir kafes kullanılmalıdır. Köpek bu kafese alıştırıldıktan sonra Bütün ev halkının mutlak uyacağı bir program yapılır. Ayrıca bu işe başlanmadan önce köpek iç parazitlere karşı ilaçlanmalı ve iyi kaliteli bir mama ile beslenmelidir.
Sabah erkenden köpek uyanır uyanmaz tuvalet ihtiyacının karşılanacağı yere götürülür. Bu ,ev içerisinde gazete, pet, çeşitli aparatlar olabileceği gibi ev dışında bir yer de olabilir. Buraya götürüldüğünde onunla hiç ilgilenmeden ,oynamadan durulmalı ve tuvaletini yapması beklenmelidir. Tuvaletini yapınca hemen ödüllendirilmelidir.
Ödül, önceden hazır edilmiş çok lezzetli ve küçük bir parça yiyecek olabilir. Bu ödül eylemin bitiminden sonra 1-3 saniye içerisinde verilmelidir. Eliminasyon işlemi 10 dakika içerisinde yapılmadı ise yavru tekrar kafese götürülmeli ve 15 dakika sonra tuvalet bölgesine yeniden taşınmalıdır. Doğru yerde tuvaletini yaptı ise oynanabilir ve devamında yemek yiyip su içmesi sağlanır. Bu işlemden sonraki 20 dakika içerisinde tekrar tuvalet ihtiyacının oluşacağı unutulmamalıdır. Dinlenme anı ve kontrol edemeyeceğimiz durumlarda köpeği kafesinde tutmalıyız. Burada genel kabulgören süre; köpeğimiz kaç aylık ise +1 saat daha kafeste kalabileceğidir. Örneğin 3 aylık bir köpek en fazla 4 saat kafeste kalmalıdır. Gün içerisinde 8-10 kez tuvalet ihtiyacının karşılanacağı alana gidilmelidir. Gece olduğunda köpek uyuyacağı için bu süre daha uzun olacaktır. Özetlersek ,tuvalet eğitiminde;
Tuvalet eğitimi bitinceye kadar:
Aşağıdaki durumlarda tuvalet ihtiyacı karşılanmalı.
Doğru yerde yapılınca ödüllendirilmeli, yanlış yerde yapılırsa yapılırken görüldüğünde kızılmadan, korkutulmadan doğru yere taşınmalıdır. Üzerinden 3 saniyeden fazla süre geçmiş kazalar için; hiç konuşmadan köpek bölgeden uzaklaştırılmalı ve orası iyice temizlenmelidir. Bölgeye oyuncak ve mama serpiştirilebilir. Bu ,o noktadaki bir sonraki kazayı önlemede yardım edecektir. Tuvalet eğitimi, saf veya kırma ırklar için farklı değildir. Sadece küçük ırklarda genellikle zor olabilmektedir. Bunun sebepleri de: küçük ırkların sidik keseleri küçüktür, yaşadıkları ev onların gözünde çok büyük bir alan gibi gelebilir, soğuk ve ıslak dış ortamlara daha duyarlı olabilirler, en önemlisi küçük köpek sahipleri başlangıçta evdeki kazaları çiş ve/veya kaka miktarının az oluşu sebebiyle önemsemez ve köpek kötü olana alışır.